روز کتاب ، کتاب خوانی و کتابداری

نویسنده: دکتر محمدرضا علیزاده امامزاده

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر ارومیه

 بسمه تعالی

اجتماع انسان­ها ایجاب می نماید که هم به ارزش­های فردی و هم اجتماعی اهمیت داده شود طوری که همین نکته پیشگامان و صاحبان امر امور اجتماعی را در سطوح محلی، ملی و جهانی به سمت همنوایی و یکدستی سوق می دهد. من جمله مواردی که دال بر این ادعاست اختصاص دادن روزها یا هفته­هایی از سال را به یک یا چند ارزش اجتماعی و به خاطر آوردن آن برای متصدیان امر و به دعوت فراخواندن کل اجتماع در آن روز، حتی با تبلیغات و ترتیب دادن یکسری برنامه­ها و غیره است.

یکی از ارزش­هایی که در هر زمان و در هر اجتماعی، برای همگان بارز و برجسته بوده است، ارزش و اهمیت کتابت و کتاب بوده است در مورد اهمیت این موضوع تنها لازم است که به حافظه قدیمی هر ایرانی در هر زبان، لهجه و مذهبی مراجعه کنیم مسلما همگان اعم از اعمی و متخصص به ایرانی بودن و تمدن نامی ایرانی افتخار می کنند و ریشه این افتخار کردن در چیزی جز کتاب و کتابت نبوده است و حتی مردمان آن قسمت از جغرافیایی کنونی که امروزه در کشورهایی مستقل زندگی می کنند ولی چون زمانی جزو تمدن وسیع ایران بودند، بازماندگان آنها نیز امروزه شخصیتهای آن دوره ایران را سعی می کنند از آن خود کنند؛ بارزترین مشخصه دوران اوج تمدن ایرانیان چه در عهد باستان و چه در عهد بعد از ترویج دین مبین اسلام، وجود کتابخانه­ها، خواه در مساجد، دیوانخانه­ها، قصر و کوشک شاهزادگان، امرا، محبوبین و شخصیت­هایی از این دست بوده است. در واقع پیشینیان ما با پی بردن به ضرورت کتاب و کتابت، قله­های تمدن را به راحتی و همگی با هم پیمودند طوری که، ماها که بازماندگان و در واقع میوه­های آنان هستیم، نه تنها نتوانستیم آنگونه که شایسته است راه آنها را ادامه دهیم بلکه در شمارش افتخاراتمان، تمدن ساخته شده توسط آنها را به رخ حریفان و دشمنان می کشیم و به گذشته خود می بالیم.

با بررسی متون منتشره در تمامی زمینه­های علمی، تقریبا همه متخصصان به اهمیت کتاب و کتابخانه اشاره کرده و میکنند و متخصصان امر نیز برای ترویج مطالعه و آشنا سازی مردمان و ترویج رفتار کتابخوانی از تمامی ابزارها و ظرفیت­ها موجود استفاده می کنند ولی با این وجود، باز در مقایسه با جهان، سطح سرانه مطالعه نسل کنونی ایران بسیار کم و ناچیز است.

با توجه به این مساله که بسیار ناراحت کننده و اسف­بار است و درواقع یک نوع معظل جامعه فعلی ما محسوب می شود به عنوان عضوی از جامعه دانشگاهی این مرز و بوم، پیشنهاد می شود که برای رسیدن به اوج عظمت گذشته به دو نکته توجه شود:

اول ازهمه توجه به کتابداران و شغل کتابداری است؛ چرا که با مروری بر تاریخ گذشته نکته­ای که برجسته است اینکه کسانی که به امر کتابت مشغول بودند جزو افراد طبقه بالای جامعه محسوب می­شدند و در واقع خود آنها گاها جزو دانشمندان برجسته بودند ولی امروزه اگر کمی واقع­بینانه به وضعیت کتابداران بنگریم در مقایسه با حرفه­های دیگر به نوعی در مضیقه هستند و مهمترین دلیل و ادعای قابل طرح وضعیت رشته کتابداری و دانشجویان آن در دانشگاههای سطح استان و نیز تقلای تمامی کتابداران در تمامی سطوح علمی در کشور در تغییر نام این رشته می باشد. چرا که در ساختار سازمانی سازمانها و نهادهای دولتی و غیردولتی، کتابداران در حاشیه اطلاع رسانی و مشاوره اطلاعات قرار دارند و حال آنکه در جوامع کشورهای پیشرفته، این قشر از جایگاه ممتازی برخوردار هستند چرا که اطلاعات و دانش که جزو پیشتازترین اقتصاد در دنیای کنونی می باشند با روش­ها و فنونی مورد بررسی قرار می گیرند که زیرمجموعه این حوزه از تخصص میباشند و در این زمینه می توان به انواع تکنیکهای علم سنجی، اطلاع سنجی، کتاب سنجی و اخیرا وب سنجی اشاره نمود که این فنون باعث مطرح شدن شاخصهایی برای مقایسه و ارزیابی تولید دانش در کشورها، دانشگاهها، دانشمندان، و موسسات پژوهشی و بسیاری شاخص­های دیگر است، پس می توان گفت که امروزه شاخص مطالعه در نمادهای تولید علم نمود پیدا می نماید  و در این زمینه نیز لازم است یک مشاور کتابدار مطلع در هر سازمانی وجود داشته باشد و به آن بها داده شود.